Της Εύας Καπελλάκη-Κοντού*

 

Σ’ αυτό το όμορφο οδοιπορικό στη Μεσαράκοντοστάθηκα στο όμορφο μοναστήρι της Παναγίας της Καλυβιανής, αλλά και στον μικρό παλαιό οικισμό Καλύβια. Εκεί συνάντησα την ευγενική μορφή του φιλέλληνα, φιλοκρητικού μουσικοσυνθέτη αλλά και Μεσαρίτη τώρα πλέον, Σιμόνε Πιέτρο Βαλτζανία.

Σαν τον αντικρίσεις και μιλήσεις μαζί του σού δίνει την αίσθηση ότι η κάθε του λέξη, -στην ελληνική- σού χαϊδεύει την ψυχή και σε ηρεμεί. Ταξιδεύεις με τον λόγο του και απογειώνεσαι με την μουσική του!

Έρχεται από την όμορφη γη της πόλης των Τεχνών, την Φλωρεντία. Αν και η πατρίδα για τους ανθρώπους που έχουν για πυξίδα τους τον πολιτισμό της Ανθρωπότητας, είναι ο κάθε τόπος. Ο Σιμόνε Πιέτρο λοιπόν είναι Ιταλός και παρά του ότι η μητρική του γλώσσα είναι τα ιταλικά γεννήθηκε σε ατμόσφαιρα ελληνική, μιας και ο πατέρας του έρχεται από τα μέρη του μακρινού Πόντου! Σαν ήταν μικρός τ’ ακούσματα στην περιοχή της Τριέστε, γενέτειρα της μητέρας του, ήταν οι κρητικές λέξεις λες και ο μίτος της κόρης του Μίνωα δένει τουςανθρώπους που φέρνουν μέσα τους το φως του πολιτισμού και τους αφήνει για άγνωστο λόγο στη γη της όμορφης Μεγαλονήσου, εκείνης που κρατά δεξά μιαν ήπειρο, αριστερά μιαν άλλη, τους παίζει την βροντόλυρα για να χορέψουν πάλι.

Είναι σαν παραμύθι η ζωή του, γεννήθηκε στην Πλατεία της Ανεξαρτησίας, Piazzadell’ Indipendenza της ιστορικής πόλης της Φλωρεντίας, λίγα μέτρα από το σπίτι της διάσημης MonaLisa ή Τζοκόντατου LeonardodaVinci η πόλη του Michelangelo του DanteAlighieri του πρωτομάστορα της «Θείας Κωμωδίας» και του «DolceStileNovo” μαζί με τον Πετράρχη και Βοκάκιοοι οποίοι ύφαναν τα θεμέλια της ιταλικής γλώσσας και λογοτεχνίας.

 

Σας ευχαριστώ πολύ για την αποδοχή της πρόσκλησης κ. Σιμόνε Πιέτρο.

Πριν συνεχίσω τον εισαγωγικό μου λόγο εκείνος άρχισε να μου απαγγέλει απόσπασμα από τη “Θεία Κωμωδία” το Καθαρτήριο του Δάντη στα Ιταλικά:

- «ioritornai da la santissimaonda
rifattosi come piantenovelle
rinnovellate di novella fronda,puro
e disposto a salireallestelle.».

 

«Επέστρεψα από το αγιότατο κύμα

φτιαγμένο όπως τα νέα φυτά

ξαναγεννημένα με νέο φύλλωμα,

αγνός και διαθέσιμος ν’ ανέβω στ’ αστέρια».

 

Η έκπληξή μου προφανής αλλά και ο ενθουσιασμός μου.

 

Πότε άρχισε η εκπληκτική περιδιάβαση των μουσικών σας δρόμων;

- Άρχισα να γνωρίζω και να περιδιαβαίνω τους μουσικούς δρόμους ξεκινώντας από την τρυφερή ηλικία των επτά ετών! Τότε ακριβώς άρχισα να παίζω κιθάρα την οποία μου είχε αγοράσει η μητέρα μου Σίλβια, εκπληκτική κιθαρωδός. Ο πατέρας μου, ο Φιλιμπέρτο, έπαιζε ακορντεόν.

Την ίδια χρονιά κέρδισα το βραβείο «Χρυσό Μικρόφωνο» στο διαγωνισμό της RAI. Στα 15 μου όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο, άρχισα να διδάσκω μουσική.

Τη μουσική μου τη διαχωρίζω, πρέπει να σημειώσω σ’ αυτό το σημείο, σε τρία πεδία:

* «Τραγούδι του δημιουργού», είναι το πεδίο στο οποίο συμμετέχει ο ίδιος ο δημιουργός.

* Πέρασαν περίπου 19 με 20 χρόνια από την ευτυχισμένη εκείνη στιγμή της σύνθεσηςκαι ο δρόμος της δημιουργίας με πολύ σπουδαία κομμάτια είναι πλέον ανοικτός για μένα. Ο φίλοι μου μουσικοί τα αποκαλούν « μικρά διαμάντια» της μουσικής που η RAIRAD της Ιταλίας μεταδίδει παντού!

* Το τρίτο μέρος είναι η «Ανατολική μουσική» με το άκουσμα της λύρας. Φυσικά είμαι λάτρης της Κρητικής μουσικής αλλά και του ριζίτικου τραγουδιού, της ψυχής του τόπου ετούτου...

 

Κι άρχισε σιγά - σιγά να τραγουδάει το... «Σε ψηλό βουνό…»!

 

Τώρα βρίσκεστε στη λεωφόρο της ωριμότητας, θα έλεγα της καλλιτεχνικής ωριμότητας, δεν είναι έτσι; Ποιος είναι ο στόχος σας;

- Έχετε δίκιο όσον αφορά την καλλιτεχνική μου ωριμότητα, στόχος μου είναι πλέον η γεφύρωση των λαών της Μεσογείου μεταφέροντας το μήνυμα της ειρήνης και της αδελφοποίησης των λαών του «Marenostrum» της θάλασσάς μας, της Μεσογείου!

Το έργο μου, λοιπόν, συμπεριλαμβάνει τις αρχαίες ρίζες του Κρητικού Πολιτισμού ως τα σήμερα. Περιγράφει με μοναδικό τρόπο τον αέναο αγώνα των ανθρώπων της Μεσογείου και ιδιαίτερα της Κρήτης για την Ειρήνη, την Παιδεία, τον Πολιτισμό και την αρμονική συμβίωσή τους στους λαούς της.

Αγαπητέ Σιμόνε Πιέτρο, θα ήθελα να μας ξεναγήσετε στην οδύσσεια διαδρομή σας από την γειτονική Ιταλία ως εδώ, σ’ αυτό το κομμάτι της γης που λέγεται «Κρήτη», που λέγεται «Μεσαρά» και ιδιαίτερα «Καλύβια»!

- Η διαδρομή μου είτε πνευματική, υπαρξιακή είτε στη μουσική έχει ακριβώς ίδια πορεία και ίδιο στόχο. Έψαχνα πάντα την «αλήθεια».

Από την περιοχή της Ιταλίας απ’ όπου έρχομαι η πιο βυζαντινή περιοχή είναι η ανατολική πλευρά της Ιταλίας, όπου παλιά ήρθε η οικογένειά μου από τον Πόντο. Μετά ταξίδεψα σε όλη την Ευρώπη.Κατόπιν αποφάσισα να πάω ακόμα πιο ανατολικά και να κατεβαίνω, κατεβαίνω πέρασα από την πρώην Γιουγκοσλαβία και πιο κάτω μέχρι την Πελοπόννησο και μετά Κρήτη.

Όπως είπα στην αρχή, ο στόχος μου εκεί που θέλω να πάω είναι η αλήθεια μέσα στην καρδιά μου και στη ζωή μου και στο επάγγελμά μου. Κι αυτό που νιώθω κι αυτό που ψάχνω με την καρδιά μου είναι στη μουσική, γιατί οι μουσικές ρίζες φτάνουν πενήντα χρόνια πριν, έκανα πολλές σπουδές, είναι το επάγγελμά μου.

Το πρώτο μου τραγούδι το έγραψα στα δέκα μου χρόνια...

Το θυμάστε; Ποιό ήταν το περιεχόμενό του;

Παιδικό θα έλεγα. Τότε ήταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ και ο τίτλος του ήταν: «Μπορεί να πεθαίνει κανείς», από ένα χτύπημα όπλου, από μια δύσκολη αγάπη. Βλέπετε ήταν πολύ δύσκολα εκείνα τα χρόνια, όπως άλλωστε και τώρα.

Μετά φοίτησα στο Ωδείο και ακολούθησα την κανονική πορεία ενός μουσικού: σύνθεση, αρμονία για συμφωνία για ορχήστρα.

Γιατί ήρθατε στην Κρήτη;

- Γιατί μ’ ελκύει η μουσική της. Πριν μπω καλά στη διαδικασία να μάθω τη δυτικοευρωπαϊκή μουσική που έχει κάποιους κανόνες, μέσα μου είχα άλλους ρυθμούς, άλλες μελωδίες, άλλες αρμονίες που ήταν εκείνες του πόνου. Είναι αρμονίες που υπάρχουν εδώ στην Κρήτη 7/8, 5, 9 όλοι οι ρυθμοί αυτοί που δεν υπάρχουν στην Ιταλία.Αλλά εγώ άρχισα να γράφω από παιδί με τα δικά μου μέτρα, μουσικής εννοώ. Όταν ήρθα εδώ, είδα ότι κι εδώ υπάρχουν τα ίδια μέτρα με τα δικά μου, γι’ αυτό και βρίσκομαι εδώ.

Ποιά χρονολογία βρεθήκατε στην Κρήτη;

-Την πρώτη Μαρτίου 1990 πρώτη φορά!

Σε ποιό χωριό βρεθήκατε;

- Στο Ηράκλειο πρώτα και μετά κατέβηκα στη Μεσαρά.

Πόσο πολύ αγαπήσατε τον τόπο αυτό;

-Τόσο ώστε να τον θεωρώ δικό μου!

Τι κοινό παρουσιάζει η Μεσαρά με τον τόπο της γέννησής σας;

-Ίδιοι τόποι. Η Ιταλία κυρίως η νότια μοιάζει πάρα πολύ με την Ελλάδα δηλαδή η Κάτω Ιταλία είναι σαν την Ζάκυνθο την Ιωνική πλευρά, αλλά πιο νότια είναι το ίδιο μ’ εδώ. Ήλιος, αμπέλια, θάλασσα όλο αυτό που ψάχνω κι ονειρεύομαι.

Κι εγώ την Νάπολη την αγάπησα όπως τον τόπο μου και θα ήθελα να σας ευχαριστήσω που μάθατε τη γλώσσα μας! Ήταν δύσκολη για σας;

-Η ελληνική γλώσσα μου άρεσε πάντα, μου αρέσει γιατί είναι πλούσια σαν την ιταλική. Πολλές φορές δυο λέξεις που σημαίνουν ένα πράγμα στα ιταλικά και μια λέξη στην ελληνική που έχει δυο ερμηνείες.

Μου άρεσε πάντα γιατί έχει μια μουσικότητα αυτή η γλώσσα. Το όνειρό μου είναι να την μάθω καλά με όλες τις αποχρώσεις της. Πολλές φορές νιώθω ότι μου λείπουν κάποιες λέξεις και αναγκάζομαι να μιλάω με περιφράσεις για να γίνω κατανοητός και ν’ αποδώσω το νόημα.

Κι ένα άλλο πράγμα που παίζει μεγάλη σημασία στην εκμάθηση της γλώσσας είναι να διαβάζω πολύ, συνεχώς. Με ξέρουν στα βιβλιοπωλεία γιατί εκτός από του θρησκευτικού περιεχομένου βιβλία μ’ αρέσουν του ιστορικού - επιστημονικού, ιατρικού, αστυνομικού, μυθιστορήματα ακόμα και παιδικά.

Θα ήθελα να σας ρωτήσω ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο γνωριμίας και προσέγγισης της γλώσσας, της μουσικής γλώσσας όπως είπατε πριν, της δικής μας;

- Το πρώτο βιβλίο... τι να σας πω εγώ σπούδασα Πολιτισμοί του Αιγαίου και Μυκηναϊκό Πολιτισμό στο Πανεπιστήμιο της Πίζας.Πολλές φορές επισκέφτηκα την Αθήνα και τα βιβλιοπωλεία της πρωτεύουσας κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, ιδιαίτερα στο κέντρο. Τα βιβλία που αγόραζα τότε είχαν σχέση με την αρχαία Κεραμική, την τέχνη τ’ αγάλματα και την γλώσσα. Η πρώτη λοιπόν προσέγγιση με τη γλώσσα είναι η πανεπιστημιακή.

Η πρώτη εντύπωση σκαλίζοντας την μνήμη προς τα πίσω, πατώντας το έδαφος της Αθήνας, ποια ήταν;

- Θαυμάσια πόλη! Μου άρεσε από την αρχή και συνέχισε να μου αρέσει.

Το 1998 κάναμε μια δουλειά μαζί μ’ έναν έλληνα, αξιόλογο ηθοποιό και παρόλο που ήμασταν σε μεγάλα στούντιο μ’ άρεσε να γυρνάω στις γειτονιές του κέντρου της πρωτεύουσας.

Θα μπορούσατε να ψάξετε την μουσική στην απλότητα του λαού, αυτό κάνατε στην πραγματικότητα;

- Ακριβώς! Μ’ άρεσε να κάνω αυτό.

Η μόνη γλώσσα που δεν είναι δύσκολη και με την οποία επικοινωνείς με τον κόσμο είναι εκείνη της μουσικής, συμφωνείτε;

- Είναι παγκόσμια γλώσσα η μουσική όντως και η νότα «φα» πρέπει να σας πω, έχει τον κραδασμό και πάλλεται…

Θα σας ρωτήσω τώρα γιατί ονομάσατε ένα από τα μουσικά σας κομμάτια «μπαγλαμά»;

- Επειδή μου αρέσει να μπαίνω μέσα στον ήχο ώσπου να κατακλύσει την ύπαρξή μου, μου αρέσεινα τον προσαρμόζω στις χορδές του οργάνου. Μου αρέσει η μεσαία επέκταση δεν μου αρέσει το βιολί, βιόλα, βιολοντσέλο, λύρα και γι αυτό έφτιαξα μια λύρα «contraalto” όχι πολύ υψηλό. Στη RAIμε την οποία συνεργάζομαι, με ξέρουν ως οργανοποιό γιατί ακριβώς μεταποιώ τα όργανα βάσει της μουσικής που θέλω να παράγουν.

Ποια είναι τα κοινά μουσικά όργανα των δυο λαών, του ιταλικού και του ελληνικού;

- Στην Καλαβρία, Καμπανία, Απουλία είναι η λύρα, πιο «άγρια» της κρητικής, μετά το ταμπουρέλο σαν το ντέφι το βλέπουμε στην «ταραντέλα» (χορός του νότου της Ιταλίας).Δεν υπάρχει ωςκοινό όργανο το «κανονάκι» είναι καθαρά ελληνικό, όπως και το «σαντούρι».

Φτάνοντας στο τέλος της όμορφης κουβέντας μας θα ήθελα να μοιραστώ την ευχαρίστησή μου για την ευγενική σας χορηγία της μουσικής τίτλων των ραδιοφωνικών εκπομπών μου «Ταξιδεύοντας στη Μεσαρά».

- Ναι, η μουσική αυτή ονομάζεται «Φτερά» η επιθυμία μου είναι να πετάμε προς το φως. Επίσης μέσα ακούγονται οι χτύποι της καρδιάς, της καρδιάς των ανθρώπων γενικότερα που βαδίζουν προς το φως ακούγοντας την μουσική. Επίσης όταν αγόρασα τη λύρα η οποία ακούγεται στο κομμάτι αυτό, μου τη δώρισε η μητέρα μου, ήταν εκεί ο μεγάλος Ψαραντώνης και μόλις άγγιξε την λύρα μου, την βάπτισε!

 

Ετούτος ο άνθρωπος, ο μουσικοσυνθέτης, ο καλλιτέχνης ο Ιταλός μα και ο Κρητικός μοιάζει θαρρείς με τον Ζορμπά αλλά και με τον μεγάλο Δάσκαλο. Σοφός στις πράξεις του αλλά και ερευνητής τόπων και ανθρώπων κι όλα τούτα τα γεφυρώνει με την αρμονία του ήχου της μουσικής του. Μιας μουσικής συγκερασμένης με τηνκλασική αλλά και την ανατολίτικη.

Γέφυρες απλώνει να περπατήσουν οι λαοί αδελφωμένοι!

 

____________

* Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος και ραδιοφωνική παραγωγός.