Της Εύας Καπελλάκη-Κοντού*
Όπως μας ομολογεί ετούτη η λαϊκή παροιμία, καμιά Σαρακοστή δεν αποκλείει τον Μάρτη. Είναι ο κατεξοχήν μήνας της άνοιξης, ο οποίος κουβαλάει στις αποσκευές του την όλη προετοιμασία για το Άγιο Πάσχα.
Ετούτος ο Μάρτης θα μείνει χαραγμένος στην μνήμη όλων μας λόγω του φοβερού δυστυχήματος στην κοιλάδα των Τεμπών. Εκεί που η νιότη έπεσε θύμα της κρατικής κακοδιαχείρισης και ιδιωτικής ασυνειδησίας αλλά και του ανθρώπινου λάθους λόγω ασχετοσύνης!
Ξεκίνησε η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή με δάκρυα, πόνου, θλίψης κι απογοήτευσης.
Είναι άξιο λόγου το ποίημα -μοιρολόι της κας Χαριστής Κουκουμπεδάκη ως δάκρυα ψυχής απ’ όλους εμάς. Ο τίτλος φανερώνει τ’ ανείπωτα της ψυχής:
«Χάρε και να ‘χες εδικούς...
Να θελα ν-έχεις εδικούς Χάρε
και να τσι χάσεις
να δω ετσά πόνο αν άντεχες
να τονε δοκιμάσεις...
Να δεις είντα ‘ναι να χτυπάς
σαΐτες και κοντάρια
και να σου παίρνουν άγουρες κι
όμορφα παλικάρια... [...].
Τα όνειρά σου να θωρείς
φύλλα φτερά τ’ αέρα
και να κυλά το δάκρυ σου
να τρέχει κάθα μέρα...
Να μαυροφορεθείς κι εσύ
και να πλαντάς στο κλάμα
να δεις πως είναι να πονεί
να ‘χει καημό μια μάνα. [...].
28 Φεβρουαρίου, 23.30 περίπου, ξημερώματα πρώτης Μαρτίου... τα τρένα εκτός τροχιάς φλέγονται! Οι ζωές μας εκτός τροχιάς... κατακερματίζονται με πόνο, πίκρα και σκοτάδι!
Διανύουμε την τέταρτη εβδομάδα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής κάπως παράξενα, βουβά και ίσως στα χαμένα με αναμνήσεις χρόνων περασμένων μακρινών και ξεχασμένων σαν σε όνειρο...
Διαβάζω στο βιβλίο του Δ. Θεοδοσάκη: Από την «Εποχή της Παράδοσης», θύμησες από την Λαμπρή:
«Μεσοστρατημένος ο Γιώργης του Νικόλη, παιδιωμένος κι αποκαταστημένος στην πολιτεία, κάθε που σιμώνανε οι βαρές σκόλες, τον έπιανε η νοσταλγία για τα φτωχά χωματένια σοκάκια του χωριού, εκειά που γεννήθηκε κι ανατράφηκε.
Μέχρι που ήταν μικρά τα παιδιά ντου τα πήγαινε όπου ήθελε. Μα όταν μεγαλώσανε, με χίλια παρακάλια ξάνοιγε να συβάσει ο Γιώργης τα κοπέλια του να λαμπροσκολιάσουνε στα γονικά του.
- Να ‘ρθείτε θέλει να κάμομε οφέτος Λαμπρή όλοι μαζί στο χωριό, ως λέει και η παροιμιά: «Πάσχα στο χωριό και Χριστούγεννα στην πόλη».
- Είντα δα πα κάνομε εκειά στην εξορία, να πα αναστήσουμε δυο, τρεις γέρους με τσι γρες; [...].
Εδώ σταματάει για λίγο ο νους μου! Πώς καταντήσαμε! Συλλογιέμαι. Να θεωρούμε το χωριό μας ή καλύτερα το χωριό των γονιών μας «εξορία» και τους παππούδες μας «γέρους και γρες» απρόσωπα, υψώνοντας το προστατευτικό τείχος της αποστασιοποίησης! Λες κι εμείς θα μείνουμε για πάντα νέοι, δίχως ο χρόνος να καταγράψει στην ψυχή και στο σώμα τα ίχνη του!
Πόσο αλλάζουν οι καιροί!
Ας αναλογιστούμε, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο;
Στις εκκλησίες ακούμε τους χαιρετισμούς της Παναγίας, άραγε συναισθανόμαστε το μέγεθος της ποίησης; Το βαθύτερο νόημα της;
Συνηθίσαμε στην εύκολη και ασύντακτη νεοελληνική γλώσσα μας με την οποία επικοινωνούμε «ρητορικά» γιατί ουσιαστικά δεν υπάρχει ουδεμία επικοινωνία μιας και χρησιμοποιούμε λέξεις και φράσεις εντελώς δικές μας, που εμείς δημιουργήσαμε για να ξεφύγουμε από οποιαδήποτε δυσκολία γραμματικής της ωριόπλουμης ελληνικής γλώσσας, της γλώσσας μας.
Κύριε των Δυνάμεων! Αναφωνεί η ψυχή μου.
Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια...
Για σένα την Υπέρμαχο Στρατηγό, τον επινίκιο ύμνο ως ευχαριστία για τη σωτηρία μου από τα δεινά εγώ η πόλη σου, Σού προσφέρω, Θεοτόκε.
Αλλά Εσύ που η δύναμή Σου είναι ακατανίκητη, λευτέρωσέ με από κάθε είδους κινδύνους, για να ψάλλω σε Σένα «Χαίρε νύμφη ανύμφευτε»!
Η ποίηση του Ρωμανού του Μελωδού, από μια μαγεία λόγου και αισθήματος κατακλύζεται. Στην ποίηση του μεγάλου ετούτου βυζαντινού μελωδού κυριαρχούν στίχοι μελίρρυτοι με την απαράμιλλη ομορφιά και συνύπαρξη ποίησης και μουσικής. Οι ψυχικές εντάσεις εναλλάσσονται συγκλονιστικά.
Έρχεται αργότερα ο ξεσηκωμός του γένους από την σκλαβιά του οθωμανικού ζυγού, 25 Μαρτίου 1821 και ο Εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός γράφει χαρακτηριστικά:
Το χάραμα επήρα του ήλιου το δρόμο
κρατώντας τη λύρα τη δίκαιη στον ώμο...
Και παρακάτω:
Μητέρα μεγαλόψυχη στον
πόνο και στη δόξα
κι αν στο κρυφό μυστήριο ζουν πάντα τα παιδιά σου
με λογισμό και μ' όνειρο τί χάρη έχουν τα μάτια...
Δεν μπορώ να μην αναφερθώ στην υπέροχη δουλειά που έγινε στο μακρινό 2015 στο Τυμπάκι από την εθελούσια σύμπραξη των παιδιών, κατηχητριών με την εποπτεία και το αγκάλιασμα ψυχής του ιερέα π. Γ. Ντισπυράκη αλλά και του π. Αρσενίου Προκοπάκη όπως και της κας Κατερίνας Σηφάκη - Κουρτάκη και της κας Νίκης Πλατυρράχου. Δίχως την βοήθεια, τον μόχθο επί σειρά ετών όλων αυτών των ανθρώπων, δε θα γινόταν αυτή η θεατρική παράσταση αφιέρωμα στο διπλογιόρτι της 25ης Μαρτίου.
Αναρωτιέμαι στ’ αλήθεια, πού πήγε η τόση ζέση, η τόση προσπάθεια για ημέρες γεμάτες φως!
Πρέπει να τονίσω ότι το Τυμπάκι και η ενορία του Αγίου Τίτου είναι κοιτίδα πολιτισμού αρκεί να υπάρξει το ερέθισμα, το κίνητρο όπως τότε.
Δεν περιμέναμε να μας πει κάποιος να κάνουμε κάτι, απλά το κάναμε. Μου έκανε εντύπωση η καθολική συμμετοχή των κατοίκων μικρών και μεγάλων.
Σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς και τους ακόμα δυσκολότερους που φαίνονται στον ορίζοντα, θα ήταν αναγέννηση του τόπου μας αν οι τοπικές κοινωνίες ενεργοποιούσαν τα μέλη τους για δραστηριότητες πολιτισμού.
Γράφει ο λογοτέχνης-συγγραφέας κ. Κ. Καργάκης:
«Σε τούτη την ξέρα που φυτρώνουμε μόνοι μας
ωσάν αγριολίδια
καμιά σταγόνα νερού ποτέ δεν επήγε χαμένη.
Γενιές και γενιές βλαστοσύραμε με μια στάξη μονάχα ανάδοση.
Σ’ αυτές τις στρατιές των βοτάνων
κανένας ανθός ποτέ δεν επήγε χαμένος
ως κουβαλούσαν την πραμάτεια του έρωτα. [...].
_______________
* Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος και ραδιοφωνική παραγωγός.